Hytaý-Asean Erkin Söwda Sebitiniň (CAFTA) çuňlaşmagy bilen ikitaraplaýyn hyzmatdaşlyk ugurlary barha giňeldi we sebitleýin ykdysady gülläp ösüşe we durnuklylyga güýçli itergi berdi. Bu kagyz, CAFTA-nyň artykmaçlyklaryny we peýdalaryny çuňňur seljerer we ösýän ýurtlaryň arasynda iň uly erkin söwda zolagy hökmünde özboluşly özüne çekijiligini görkezer.
1. Erkin söwda zolagyna syn
Hytaý-Asean erkin söwda sebiti 11 ýurtda 1,9 milliard adamy öz içine alýan 1,20 milliard adamy öz içine alýan, jemi içerki önümimiz 6 trillion dollar we söwda 4,5 trillion dollar bolan dünýä söwdasynyň 13 göterimini emele getirýän resmi taýdan işe başlady. Dünýädäki iň uly ilat we ösýän ýurtlaryň arasynda iň uly erkin söwda zolagy hökmünde CAFTA-nyň döredilmegi Gündogar Aziýanyň, Aziýanyň we hatda dünýäniň ykdysady taýdan gülläp ösmegi we durnuklylygy üçin möhüm ähmiýete eýe.
Hytaý 2001-nji ýylda Hytaý-ASEAN Erkin Söwda Sebitini döretmek başlangyjyny teklip edeninden bäri, iki tarap gepleşikleriň we tagallalaryň üsti bilen söwda we maýa goýumlaryny liberallaşdyrmagy kem-kemden durmuşa geçirdi. 2010-njy ýylda erkin söwda şertnamasynyň doly işe girizilmegi ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň täze tapgyryny alamatlandyrýar. Şondan bäri erkin söwda zolagy 1.0 wersiýasyndan 3.0 wersiýasyna çenli ýokarlandy. Hyzmatdaşlyk ugurlary giňeldildi we hyzmatdaşlygyň derejesi yzygiderli ýokarlandy.
2. Erkin söwda zolagynyň artykmaçlyklary
Erkin söwda zolagy tamamlanandan soň Hytaý bilen ASEAN-yň arasyndaky söwda päsgelçilikleri ep-esli azaldy we nyrh derejesi ep-esli azaldy. Statistikalara görä, FTZ-de 7000-den gowrak önümiň nyrhlary ýatyryldy we harytlaryň 90 göteriminden gowragy nol nyrhlara ýetdi. Bu diňe bir kärhanalaryň söwda bahasyny peseltmek bilen çäklenmän, bazara girmegiň netijeliligini ýokarlandyrýar we ikitaraplaýyn söwdanyň çalt ösmegine kömek edýär.
Hytaý we ASEAN çeşmeler we önümçilik düzümi taýdan biri-biriniň üstüni ýetirýär. Hytaý önümçilikde, infrastruktura gurluşygynda we beýleki ugurlarda, ASEAN-yň oba hojalygy önümlerinde we mineral baýlyklarynda artykmaçlyklary bar. Erkin söwda zolagynyň döredilmegi iki tarapa goşmaça artykmaçlyklary we özara bähbitleri durmuşa geçirip, has giň we has ýokary derejede serişdeleri paýlamaga mümkinçilik berdi.
1,9 milliard adam bilen CAFTA bazary ägirt uly mümkinçiliklere eýe. Ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň çuňlaşmagy bilen erkin söwda zolagynda sarp ediş bazary we maýa goýum bazary hasam giňelder. Bu diňe bir hytaý kärhanalary üçin giň bazar giňişligini üpjün etmän, eýsem ASEAN ýurtlary üçin has köp ösüş mümkinçiliklerini döredýär.
3. Erkin söwda zolagynyň peýdalary
FTA-nyň döredilmegi Hytaý bilen ASEAN-yň arasynda söwda we maýa goýumlaryny liberallaşdyrmaga we aňsatlaşdyrmaga itergi berdi we iki tarapyň hem ykdysady ösüşine täze itergi berdi. Statistikalara görä, döredilen gününden soňky on ýylda Hytaý bilen ASEAN-yň arasyndaky söwda mukdary çalt ösdi we iki tarap hem möhüm söwda hyzmatdaşlary we maýa goýum ugurlary boldy.
Erkin söwda zolagynyň döredilmegi iki tarapyň senagat gurluşynyň optimizasiýasyna we kämilleşdirilmegine itergi berdi. Techokary tehnologiýaly we ýaşyl ykdysadyýet ýaly ösýän ugurlarda hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak bilen iki tarap senagatyň ösüşini has ýokary derejä we has ýokary hilli öňe sürdi. Bu diňe bir iki ykdysadyýetiň umumy bäsdeşlik ukybyny ýokarlandyrman, eýsem sebit ykdysadyýetiniň durnukly ösüşi üçin berk binýady döredýär.
Erkin söwda şertnamasynyň döredilmegi diňe bir iki tarapyň hyzmatdaşlygyny we ösüşini ykdysady taýdan ösdürmän, eýsem iki tarapyň arasyndaky syýasy ynamy we düşünişmegi syýasy taýdan ösdürdi. Syýasat aragatnaşygy, işgärler alyş-çalşygy we medeni alyş-çalyşlardaky hyzmatdaşlygy güýçlendirmek bilen iki tarap umumy geljegi bilen has ýakyn jemgyýetçilik gatnaşyklaryny gurdy we sebitdäki parahatçylyga, durnuklylyga, ösüşe we gülläp ösüşe oňyn goşant goşdy.
Öňe seretseň, Hytaý-ASEAN erkin söwda sebiti hyzmatdaşlygy çuňlaşdyrmagy, sebitleri giňeltmegi we derejesini ýokarlandyrmagy dowam etdirer. Iki tarap ajaýyp üstünlikleri döretmek we sebit we dünýä ykdysadyýetiniň gülläp ösmegine we durnuklylygyna täze we has uly goşant goşmak üçin bilelikde işlär. Geliň, Hytaý-ASEAN erkin söwda sebiti üçin has gowy ertire garaşalyň!
Iş wagty: 19-2024-nji sentýabr
